Ορίζεται ως κάθε αμειβόμενη εργασία που παρέχεται μέσω, σε ή με τη διαμεσολάβηση μιας διαδικτυακής πλατφόρμας. Παραδείγματα: παράδοση τροφίμων (delivery), τεχνίτες (ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί), συντονιστής διαδικτυακού περιεχομένου, προγραμματιστής λογισμικού.

Η εργασία σε ψηφιακές πλατφόρμες εγκυμονεί κινδύνους για την ΕΑΥ, όπως η επαγγελματική απομόνωση και η μοναξιά, η εντατικοποίηση, οι πολλές ώρες εργασίας, η αλγοριθμική διαχείριση, η ψηφιακή παρακολούθηση και η  επιτήρηση. Οι εργαζόμενοι σε ψηφιακές πλατφόρμες χαρακτηρίζονται επίσης από έλλειψη ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, που μπορεί να δημιουργήσει εξαιρετικά στρεσογόνες συνθήκες και συνέπειες στην ψυχική υγεία.

Τα προηγμένα, συνεργατικά ρομποτικά συστήματα (cobots) που αλληλοεπιδρούν στενά με τους ανθρώπους, ενσωματώνονται ολοένα και ευρύτερα στους χώρους εργασίας σε όλη την Ευρώπη, παράλληλα με το αντίστοιχο λογισμικό  που βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ). Υπάρχουν δύο κύριες κατηγορίες συστημάτων, αυτά για την αυτοματοποίηση αφενός των γνωστικών καθηκόντων και αφετέρου των σωματικών καθηκόντων.

Ευκαιρίες για εργαζομένους και εργοδότες

Τα προηγμένα ρομποτικά συστήματα που βασίζονται στην ΤΝ προσφέρουν ευκαιρίες για τους εργαζομένους και τους εργοδότες, καθώς μπορούν να εκτελούν τα υψηλού κινδύνου ή τα μη δημιουργικά, επαναλαμβανόμενα καθημερινά καθήκοντα ρουτίνας. Επιπλέον, τα προηγμένα αυτά συστήματα παρέχουν σημαντικές δυνατότητες πρόληψης, όσον αφορά την έκθεση των εργαζομένων σε επικίνδυνα περιβάλλοντα και μπορούν να εξοικονομήσουν χρόνο στους εργαζομένους για συνεχή μάθηση και εξάσκηση ή για την ανάπτυξη της δημιουργικότητάς τους προς όφελος τόσο των ίδιων όσο και των εργοδοτών.

Προκλήσεις – κίνδυνοι

Ωστόσο, η απώλεια της επίγνωσης της κατάστασης από τον άνθρωπο, η υπερβολική εξάρτηση ή η πιθανή απώλεια συγκεκριμένων δεξιοτήτων των εργαζομένων , αποτελούν προκλήσεις και δημιουργούν διεπιφάνειες για πιθανούς κινδύνους από την χρήση των συστημάτων αυτών. Μερικά παραδείγματα με συνέπειες στην σωματική υγεία αποτελούν ενδεχόμενες συγκρούσεις μεταξύ  ρομπότ και εργαζομένων και η εμφάνιση μυοσκελετικών παθήσεων λόγω επαναλαμβανόμενων κινήσεων κατά την αλληλεπίδραση με τα ρομποτικά συστήματα. Επίσης τα ζητήματα της ψυχικής υγείας αποτελούν αφορμές για προβληματισμό, αναφορικά με παραμέτρους ψυχοκοινωνικών παραγόντων που περιλαμβάνουν την ευημερία/ευζωία, τα κίνητρα, το άγχος και την κόπωση και σχετίζονται με δείκτες υγείας όπως ο απουσιασμός και η παραγωγικότητα. Μεγάλοι κίνδυνοι εγκυμονούνται για τους εργαζομένους όλων των κλάδων εξαιτίας του φόβου απώλειας της θέσης εργασίας, των αρνητικών επιπτώσεων των μετασχηματισμών των θέσεων εργασίας,  της έλλειψης εμπιστοσύνης στα συστήματα, καθώς και της πιθανής απώλειας αυτονομίας. Τέλος η απώλεια της ιδιωτικότητας θα μπορούσε να αποτελεί έναν επιπλέον λόγο ανησυχίας, καθώς τα συστήματα που βασίζονται στην ΤΝ συχνά συγκεντρώνουν και αναλύουν δεδομένα.

Σε όλη την Ευρώπη, στους χώρους εργασίας χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο νέα ψηφιακά συστήματα που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) για τη διοίκηση των εργαζομένων και την οργάνωση της εργασίας τους.

Σύστημα διαχείρισης εργαζομένων. Το σύστημα διαχείρισης συγκεντρώνει δεδομένα, συχνά σε πραγματικό χρόνο από τον χώρο εργασίας, τους εργαζομένους και την εκτέλεση των καθηκόντων τους. Αυτά εν συνεχεία τροφοδοτούν ένα σύστημα που βασίζεται στην ΤΝ και λαμβάνει αυτόματες ή ημιαυτόματες αποφάσεις, ή παρέχει πληροφορίες στους  υπεύθυνους λήψης αποφάσεων σχετικά με ζητήματα που αφορούν τη διαχείριση των εργαζομένων. Οι αποφάσεις και οι συστάσεις μπορεί να αφορούν τον καθορισμό των βαρδιών εργασίας ή/και τον επιμερισμό των καθηκόντων, την αξιολόγηση της απόδοσης των εργαζομένων, την παρακολούθηση των δραστηριοτήτων τους και την παροχή συστάσεων για τον τρόπο πρόληψης κινδύνων για την υγεία.

Αλγοριθμική διαχείριση. Χαρακτηρίζεται από τη χρήση αλγορίθμων για τον επιμερισμό, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των εργασιακών καθηκόντων ή/και για την παρακολούθηση και αξιολόγηση της συμπεριφοράς και της απόδοσης των εργαζομένων. Πραγματοποιείται μέσω των ψηφιακών τεχνολογιών και της (ημι-αυτόματης) εφαρμογής των αποφάσεων. Διαφέρει από τη διαχείριση εργαζομένων που βασίζεται στην ΤΝ καθώς η τελευταία περιλαμβάνει τις αναγκαίες προσομοιώσεις ευφυΐας για την αντιμετώπιση της αβεβαιότητας (π.χ. παρέχοντας διάφορα στοιχεία που βασίζονται στις περιβαλλοντικές αλλαγές), ενώ η φύση της αλγοριθμικής διαχείρισης είναι ντετερμινιστική (δηλαδή, παρέχει πάντοτε τα ίδια εξερχόμενα όταν τροφοδοτείται με τα ίδια εισερχόμενα στοιχεία).

Οφέλη για επιχειρήσεις και εργαζόμενους

Ο προγραμματισμός και η διαδικασία επιμερισμού καθηκόντων σε έναν χώρο εργασίας μπορεί να αυτοματοποιηθεί χρησιμοποιώντας συστήματα που βασίζονται σε ΤΝ ή σε αλγόριθμους, όπως η πρόβλεψη των απαιτήσεων των πελατών, έτσι ώστε να μπορεί να προγραμματιστεί η εργασία του αναγκαίου αριθμού ατόμων. Οι επιχειρήσεις ωφελούνται από την χρήση τέτοιων συστημάτων, μέσω της επιτάχυνσης και βελτίωσης της διαδικασίας προγραμματισμού. Επίσης οφέλη υπάρχουν και για τους εργαζόμενους, διότι τους παρέχεται ένα ευέλικτο εργαλείο για τον προγραμματισμός της εργασίας τους.

Παράγοντες ψυχοκινωνικού κινδύνου

Όμως κατά την εφαρμογή τέτοιων συστημάτων εντοπίζονται συχνά παράγοντες ψυχοκοινωνικού κινδύνου, όπως ο περιορισμός ή ακόμη και η εξάλειψη της ικανότητας λήψης αποφάσεων, η μειωμένη αυτονομία και ο έλεγχος στην εκτέλεση των καθηκόντων των εργαζομένων, παράγοντες οι οποίοι μπορούν να προκαλέσουν άγχος.  Επίσης, οι οδηγίες που δίδονται σε πραγματικό χρόνο στους εργαζομένους σχετικά με το πώς πρέπει να εκτελέσουν την εργασία τους μπορεί να ασκήσουν πίεση σε αυτούς, ώστε να εργαστούν γρηγορότερα, προκαλώντας εργασιακό άγχος, με αρνητικές επιπτώσεις στη σωματική τους υγεία και ατυχήματα. Οι πρακτικές παρακολούθησης με σκοπό τη συλλογή δεδομένων για τους εργαζομένους μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα να αισθάνονται ότι παραβιάζεται η ιδιωτικότητά τους και ότι παρακολουθούνται διαρκώς, ακόμη και κατά τη διάρκεια του χρόνου που δεν εργάζονται. Η αίσθηση ότι τους παρατηρούν μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να ενεργούν αφύσικα, π.χ. να αναγκάζονται να χαμογελούν πάντα ή να καταπιέζουν τα αληθινά τους συναισθήματα, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ή τις προτιμήσεις τους για να ευχαριστήσουν τον αλγόριθμο, κάτι το οποίο επίσης μπορεί να προκαλέσει άγχος.