Η Quantitative Risk Assessment (Qra) Analysis ως προηγμένο εργαλείο καθορισμού χρήσεων γης για την προστασία του ευρύτερου κοινού

Mε την ΚΥΑ 172058/2016 (ΦΕΚ 354/Β/17.2.2016) (βλ.Παράρτημα ΙΙ) εναρμονίστηκε η Ελληνική Νομοθεσία με την Οδηγία 2012/18/ΕΕ (Οδηγία SEVESO III) για την αντιμετώπιση κινδύνων από ατυχήματα μεγάλης έκτασης σε εγκαταστάσεις ή μονάδες, λόγω της ύπαρξης επικίνδυνων ουσιών.

Η Ελληνική Πραγματικότητα

Οι 213 εγκαταστάσεις της χώρας μας που υπάγονται στις διατάξεις της Οδηγίας Seveso, κατανέμονται σε όλη την έκταση της χώρας και σε αρκετές περιπτώσεις, παρατηρείται μεγάλη συγκέντρωση βιομηχανίας πλησίον οικιστικών περιοχών και συγκοινωνιακών αξόνων. Η συνθήκη της συνύπαρξης βιομηχανικού στοιχείου και οικιστικού ιστού σε πολλές περιπτώσεις κρίνεται ως κρίσιμη, καθώς έχουν δημιουργηθεί εντάσεις με τις τοπικές κοινωνίες για προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί είτε λόγω περιβαλλοντικών προβλημάτων (δυσωδία, ρύπανση), είτε λόγω πρόκλησης μη ασφαλών καταστάσεων (ατυχήματα, πυρκαγιές, εκρήξεις).

Σχεδιασμός Χρήσεων Γης

Σύμφωνα με το άρθρο 12 περί «Σχεδιασμού Χρήσεων Γης»:

«1. Οι αρχές που είναι αρμόδιες σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, για τον χωροταξικό, περιβαλλοντικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, μεριμνούν, ώστε οι στόχοι της πρόληψης μεγάλων ατυχημάτων και του περιορισμού των συνεπειών τους να λαμβάνονται υπ’ όψιν στις πολιτικές χρήσης γης ή σε άλλες σχετικές πολιτικές. Για την υλοποίηση των ανωτέρω  στόχων ελέγχεται:

α) η ίδρυση νέων εγκαταστάσεων Seveso III

β) οι μετατροπές στις υφιστάμενες εγκαταστάσεις Seveso III που αναφέρονται στο άρθρο 10

γ) οι χωροθετήσεις νέων έργων κοντά σε εγκαταστάσεις, όπως δίκτυο μεταφορών, χώροι δημόσιας χρήσης και οικιστικές ζώνες, όταν η χωροθέτηση ή τα έργα ενδέχεται να προκαλέσουν ή να αυξήσουν τον κίνδυνο ενός μεγάλου ατυχήματος είτε να επιδεινώσουν τις επιπτώσεις του.

Οι  αρμόδιες αρχές κατά τη διαμόρφωση των πολιτικών χρήσης γης ή και των άλλων σχετικών πολιτικών, καθώς και κατά τις διαδικασίες εφαρμογής των πολιτικών αυτών, πρέπει να συνεκτιμούν μακροπρόθεσμα την ανάγκη:

α) να τηρούνται κατάλληλες αποστάσεις ασφαλείας μεταξύ των μονάδων που καλύπτονται από την παρούσα οδηγία και των οικιστικών ζωνών, των κτιρίων και των χώρων δημόσιας χρήσης, των χώρων αναψυχής και, στο μέτρο του δυνατού, του κύριου δικτύου μεταφορών·

β) να προστατεύονται οι περιοχές που παρουσιάζουν ιδιαίτερο φυσικό ενδιαφέρον ή είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες και βρίσκονται κοντά σε εγκαταστάσεις που καλύπτονται από την απόφαση, όπου είναι σκόπιμο με κατάλληλες αποστάσεις ασφαλείας ή με άλλα σχετικά μέτρα.

Η QRA ANALYSIS ως προηγμένο εργαλείο καθορισμού χρήσεων γης

Η εκτίμηση της επικινδυνότητας είναι ένας από τους πολλούς παράγοντες, που κανονικά θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για τον καθορισμό των χρήσεων γης. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσει να αξιολογηθεί η ασφάλεια της εγκατάστασης και να προσδιοριστεί η επικινδυνότητα που σχετίζεται με τον πληθυσμό της περιβάλλουσας των εγκαταστάσεων περιοχής και με το οικιστικό, φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, με σκοπό τη βελτίωση της ασφάλειας και την ελαχιστοποίηση των κινδύνων.

Αυτό που χρειάζεται να γίνει είναι να υιοθετήσουμε μια μεθοδολογία QUANTITATIVE RISK ASSESSMENT (QRA) ANALYSIS ως προηγμένο εργαλείο καθορισμού χρήσεων γης κατά το μοντέλο της Κοινοπολιτείας και στα πρότυπα της Κυπριακής Νομοθεσίας.

Εδώ οι  τρεις ζώνες (τρεις ομόκεντροι κύκλοι) αντιπροσωπεύουν τα ακόλουθα επίπεδα της ατομικής επικινδυνότητας και συνδέονται με μια επικίνδυνη δόση (π.χ. θερμική) ή ένα καθορισμένο επίπεδο συνεπειών/ βλάβης στον άνθρωπο ανά έτος :

▪ Εσωτερική ζώνη: 10 x 10^-6 (δέκα πιθανότητες ανά εκατομμύριο ετησίως),

▪ Μέση ζώνη: 10^-6

▪ Εξωτερική ζώνη: 0,3 x 10^-6

Κατόπιν του προσδιορισμού των 3 ζωνών προκειμένου για τις νέες εγκαταστάσεις, το QRA προσδιορίζει την ασυμβατότητα και γνωμοδοτεί ενάντια στην προτεινόμενη ανάπτυξη όταν συντρέχουν συγκεκριμένοι λόγοι οι οποίοι θα μπορούσαν να αποτελέσουν το αντικείμενο μιας σχετικής νέας Νομοθεσίας.

Συμπεράσματα

Παρά το γεγονός οτι μέσω των κατευθύνσεων του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου Βιομηχανίας έγινε 2-3 φορές η προσπάθεια ένταξης αρχών ελέγχου του κινδύνου και εφαρμογής κανόνων σχεδιασμού χρήσεων γης πέριξ εγκαταστάσεων που υπάγονται στις διατάξεις της οδηγίας Seveso, εντούτοις υπήρξε σοβαρό πρόβλημα εφαρμογής και υλοποίησης των εν λόγω διατάξεων, καθώς δεν έχει ακόμα καθοριστεί ποια επικινδυνότητα είναι αποδεκτή και ποια όχι.

Με τον τρόπο αυτό, δεν μπορούσε και συνεχίζει να μην μπορεί να γίνει ο έλεγχος της προκαταρκτικής προμελέτης ασφάλειας (κατατίθεται στο στάδιο έγκρισης της Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων για τις νέες μονάδες),  καθώς δεν έχουν  ορισθεί τα όρια του αποδεκτού βαθμού επικινδυνότητάς και επομένως δεν μπορεί να κριθεί η συμβατότητα της κάθε εξεταζόμενης δραστηριότητες με τις υπάρχουσες χρήσεις γης.

Για τους παραπάνω λόγους κρίνεται απολύτως αναγκαία η συμπλήρωση της υφιστάμενης νομοθεσίας με τον καθορισμό πλαισίου μεθοδολογίας εκτίμησης κατά τα πρότυπα της Quantitative Risk Assessment (QRA) analysis επικινδυνότητας προσαρμοσμένης στα ελληνικά δεδομένα, ως προηγμένο εργαλείο καθορισμού χρήσεων γης για την προστασία του ευρύτερου κοινού.

Η «Σαμαράς & Συνεργάτες ΕΠΕ» διαθέτει εξειδικευμένη ομάδα πολύ έμπειρων μηχανικών για την Σύνταξη Φακέλων Κοινοποίησης και Μελετών Ασφαλείας Seveso III και μπορεί να μελετήσει την Επικινδυνότητα κάθε μονάδας με την χρήση της Μεθοδολογίας QRA με στόχο τον υπολογισμό των επιπέδων συνεπειών/ βλάβης στον άνθρωπο ανά έτος (δέκα πιθανότητες ανά εκατομμύριο ετησίως) και την πρόταση πιο εξειδικευμένων μέτρων.

Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με τη «Σαμαράς & Συνεργάτες ΕΠΕ», 2310-552562, email : [email protected]

Για τη «Σαμαράς & Συνεργάτες ΕΠΕ»

Βασίλης Μόσχος
Διπλ. Χημικός Μηχανικός Α.Π.Θ.
Διευθυντής Τμήματος ΥΑΕ Βιομηχανίας, Καυσίμων &
Μεταφορών Επικινδύνων Εμπορευμάτων